De laatste decennia zijn er steeds meer benaderingen ontwikkeld voor het behandelen van de effecten van trauma. In de reguliere GGZ zijn EMDR en cognitieve gedragstherapie de standaard aanpak. Gelukkig werkt dit voor veel mensen, zeker als de traumatische ervaring eenmalig is en er voldoende veerkracht is om dit te verwerken. Helaas is dit niet voor iedereen zo. De traumatische ervaring raakt aan eerdere ervaringen met hulpeloosheid, ingehouden woede, schaamte, onveiligheid. Daarmee wordt de verwerking complexer.
Maar er zijn meer redenen. De reactie op een heftige gebeurtenis is in eerste instantie ‘biologisch’: om te overleven reageert ons brein zoals een dier reageert. Als deze reactie mag worden afgerond, ontlaadt het zenuwstelsel en hoeven we er niets aan over te houden. Maar als het niet mogelijk is te reageren en er nadien geen opvang is, dan blijft de reactie en energie in ons zenuwstelsel hangen. ‘The Body keeps the Score’ schrijft Bessel van der Kolk in zijn internationale bestseller. We moeten daarom bij de behandeling de reacties van het lichaam centraal stellen. De verborgen ingehouden reacties en de stress die dit geeft. Somatic Experiencing is daarvoor ontwikkeld door Peter Levine. Het is de belangrijkste benadering die ik volg in de behandeling.
Ontwikkelingstrauma gaat over de patronen die ontstaan als biologische behoeften onvoldoende worden ingevuld door de verzorgers. Deze patronen helpen ons dan te overleven, maar beperken ons later in ons leven. Laurence Heller ontwikkelde hiervoor de NARM-benadering. De inzichten van de NARM benut ik in de therapie. Soms hanteer ik de therapeutische benadering maar vaker vlecht ik deze door de therapie heen.
Als het goed is ontwikkelen we, met name in de eerste jaren van ons leven, een gevoel van ‘veilige verbondenheid’. Onze hersenen ontwikkelen hiervoor zenuwbanen, de ventrale vagus, die gevormd worden door deze ervaringen. Helaas is het gevoel van veilig zijn en verbonden zijn niet voor iedereen ‘normaal’. Dan is men meer alert, reageert heftiger, ‘gevoeliger’ op prikkels en heeft meer moeite met zich toevertrouwen.
Een directere training van het gevoel van veilige verbondenheid is ontwikkeld door Stephen Porges, die ook de Polyvagaal Theorie heeft ontwikkeld. Het Safe & Sound Protocol is een luisterprogramma wat ons zenuwstelsel traint om dit gevoel van veiligheid toe te laten en er aan te wennen.
Als het gaat om trauma rond de geboorte werk ik vanuit de inzichten van onder andere Raja Selvam voor Pre- and Perinatal Trauma. Het is bijzonder om te merken hoe de ‘imprint’ van deze eerste ervaringen in ons leven van invloed zijn op onbewuste processen. Ook hier geldt dat het afmaken van ingehouden reacties de sleutel is tot herstel.
De genoemde leraren hebben elk hun basis in het werk van Peter Levine en Somatic Experiencing. In de praktijk verbind en meng ik ze met elkaar, passend bij de situatie die zich voordoet. Vaak komen cliënten in therapie omdat er sprake is van meerdere lagen in het trauma zoals shocktrauma in een bedding van ontwikkelingstrauma.
